تعارض منافع چگونه «گاندی» را به آتش کشید؟
خبرگزاری فارس – گروه سلامت: «بیمارستان گاندی آتش گرفت» انتشار این خبر کافی بود تا همه رسانه‌ها را برای انعکاس اخبار و تصاویر این اتفاق به خط کند. در این میان نگرانی‌ها از وضعیت بیماران و ترس از تکرار واقعه تلخ ساختمان پلاسکو بیش‌تر از همه خود را نشان داد. گر چه پس از چند ساعت زبانه‌های آتش خاموش شد و این سانحه بدون هیچ مصدومی ختم به خیر شد، اما سوال‌های مهمی در این باره به فضای مجازی راه پیدا کرد.
یکی از حاشیه‌های به وجود آمده به ماجرای اعتباربخشی بیمارستان‌ها مربوط می‌شد. چرا که بیمارستان گاندی در سال ۹۲ تاسیس شده و تاکنون حداقل در سه مرحله از سوی وزارت بهداشت مجوز فعالیت این مرکز تمدید شده است. این در حالی است که آتش‌نشانی اعلام کرده تاکنون برای این بیمارستان پنج بار اخطاریه ایمنی صادر شده است. سوال‌ها در مورد نحوه اعتباربخشی و تمدید مجوز بیمارستان‌ها، نهادهای متولی نظارت بر این روند و کم‌کاری‌های احتمالی هم‌چنان ادامه دارد.
چگونه وزارت بهداشت مسئول نمره دادن به خودش شد؟
اعتباربخشی بیمارستان‌ها سابقه‌ای ۷۰ ساله در جهان دارد. در ایران اما حدود ۱۵سال است که وزارت بهداشت اعتباربخشی بیمارستان‌ها به روش امروزی را دنبال می‌کند.
در اساسنامه وزارت بهداشت آمده است که این وزارت‌خانه مسئولیت تعیین استانداردهای مربوط به مراکز بهداشتی درمانی و صدور و تمدید مجوز آن‌ها را برعهده خواهد داشت. بر همین اساس از سال ۸۹ تدوین سازوکار اعتباربخشی بیمارستان‌ها در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفت. طی ده سال اخیر نیز پنج مرحله اعتباربخشی بیمارستان‌ها اجرایی شده است. اولین دوره اعتبار بخشی بیمارستان‌ها مربوط به سال ۹۱ و آخرین دوره اعتبار بخشی در نیمه اول ۱۴۰۱ انجام شد.
براساس نتیجه این اعتبار بخشی‌ها، محدودیت‌ها و امتیازاتی برای این مراکز درمانی در نظر گرفته می‌شود. از طرفی این ارزیابی‌ها، ملاک خوبی برای بررسی وضعیت بیمارستان‌های کشور و تضمین ارائه خدمات با‌کیفیت به مردم خواهد بود.
اعتبار بخشی باید مستقل باشد
در اصطلاح بین‌المللی اعتبار بخشی بیمارستان را یک فرایند ارزشیابی می‌دانند که توسط یک سازمان «مستقل» حرفه‌ای صورت می‌گیرد. در کشورهایی همچون آمریکا و کانادا برنامه اعتباربخشی تحت مدیریت بخش خصوصی قرار دارد. در مالزی نیز سازمان اعتباربخشی با همکاری وزارت بهداشت، انجمن بیمارستان‌های خصوصی و انجمن پزشکی شکل گرفته است. در کشورهایی نظیر مصر، لبنان، فرانسه و انگلیس، مجری این طرح وابسته به دولت است. در ایران اما این وظیفه برعهده اداره نظارت و اعتباربخشی معاونت درمان وزارت بهداشت قرار گرفته است. وابستگی این اداره به بدنه نظام بهداشت و درمان کشور باعث شده که انتقاداتی در این زمینه بوجود بیاید.
محققان دانشگاه تهران در یک مطالعه ضمن مصاحبه با دست‌اندرکاران فرایند اعتباربخشی، به بررسی چالش‌ها و راهکارهای بهبود این ساختار پرداخته‌اند. مصاحبه‌شوندگان این مطالعه به نکات مهمی اشاره داشته‌اند. یکی از مسئولین بیمارستانی با انتقاد از تصدی‌گری وزارت بهداشت در اعتباربخشی بیمارستان‌ها، می‌گوید:«وزارت بهداشت در ارزیابی بیمارستان‌ها تضاد منافع دارد و با مسامحه بیمارستان‌های دولتی را ارزیابی می‌کند. چرا که با پایین آمدن درجه اعتبار بخشی، بار مالی کاهش تعرفه بیمارستان‌های دولتی را باید خود جبران نماید.در حالی که در خصوص دیگر بیمارستان‌ها سخت‌گیرانه‌تر عمل می‌کند.» اشاره وی به محدودیت‌هایی است که برای بیمارستان‌های با درجه اعتباربخشی پایین منظور می‌شود.
علاوه بر این، کلی و مبهم بودن برخی از معیارهای ارزیابی، مهارت پایین و آشنایی نداشتن برخی از ارزیاب‌ها با اصول کلی بیمارستان‌داری، زمانبندی نامناسب اجرا و سلیقه‌ای بودن امتیازدهی باعث شده است که مسئولین بیمارستان‌ها نتیجه‌ی این اعتباربخشی را غیر قابل اطمینان بخوانند.
گفته می‌شود در دور سوم این اعتباربخشی‌ها بیش از ۷۱ درصد بیمارستان‌ها درجه یک و یک عالی دریافت کرده‌اند. بیمارستان گاندی نیز یکی از همین بیمارستان‌ها بوده و در سال ۹۶، بیمارستان درجه یک اعلام شده است. مدیر یک بیمارستان در این باره می‌گوید:«نتایج واقعی نیست؛ از یک‌سری بیمارستان‌ها شناخت داری که بیمارستان خوبی نیست، بعد می‌بینی نتیجه‌ی اعتبار بخشی همان بیمارستان بالا شد، اصلا امکان ندارد. هر ارزیاب با یک روش ارزیابی کرده؛ یکی با سخت‌گیری و یکی با چشم‌پوشی.»
مدیر بهبود کیفیت یک بیمارستان دیگر نیز با تایید این موضوع، معتقد است:«نتیجه اعتباربخشی که آمد، در بعضی بخش‌ها که نقطه ضعف بیمارستان ما بود و خودمان می‌دانستیم ضعیف عمل کردیم، نمرات بهتری گرفته بودیم. اعتبار بخشی یک متر و ابزار دقیق نیست.»
تعارض منافع بالاخره خودش را نشان می‌دهد
با وجود اصلاحات مداومی که طی دوره‌های اخیر در روند اعتباربخشی صورت گرفته است، هم‌چنان این فرایند از کارآمدی پایینی برخوردار است. برخی تعارض منافع وزارت بهداشت را عاملی تاثیر گذار در این زمینه می‌دانند. چرا که این ناکارآمدی باعث شده که حتی بیمارستان‌های خصوصی کم کیفیت نیز در فرایند‌های اعتباربخشی، امتیازات بالایی کسب کنند.
با توجه به فعالیت بیش از ۷۰۰ بیمارستان دولتی در کشور، این شائبه به‌وجود می‌آید که چه تعداد بیمارستان دولتی دیگر نیز در همین فرایندها به ظاهر نمره قبولی گرفته‌اند و باید منتظر ریزش و آتش‌سوزی آن‌ها بود.
وابستگی فراگیر بیمارستان‌ها به وزارت بهداشت همواره مانع این شده است که اعتبار بخشی مفید و اثرگذاری صورت گیرد. چرا که در بیمارستان‌های دولتی، وزارت بهداشت خود ارایه دهنده‌ی خدمات درمانی است و برای تامین هزینه‌های بیمارستان، بایستی پذیرش بیمار ادامه داشته باشد. از طرفی بیمارستان‌های خصوصی و نیمه‌دولتی نیز هر کدام به نحوی با وزارت بهداشت مرتبط هستند. برخی از اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها، سهامدار این بیمارستان‌ها هستند. حتی ممکن است برخی از پزشکان هم‌زمان در دو بیمارستان دولتی و خصوصی مسئولیت داشته باشند.
پایان پیام/
