در چشم‌انداز وسیع و پویای فناوری بلاکچین و ارزهای دیجیتال، پروژه‌های معدودی در گذشته توانسته‌اند به اندازه پای نتورک (Pi Network) توجه عمومی را به خود جلب کنند. این نام، مترادف با وعده دموکراتیزه کردن دسترسی به دنیای کریپتوکارنسی‌ها شده و با ارائه روشی نوین برای “استخراج” از طریق تلفن‌های هوشمند، میلیون‌ها نفر را در سراسر کره زمین گرد هم آورده است.

اما فراتر از این هیاهو، پای نتورک واقعاً چیست؟ آیا صرفاً یک توکن دیجیتال دیگر در اقیانوس کریپتو است یا یک پارادایم شیفت بالقوه با رویکردی منحصر به فرد؟

پیدایش پای نتورک

پروژه پای نتورک در سال ۲۰۱۹ توسط تیمی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه معتبر استنفورد کلید خورد. هسته اصلی ایده آن‌ها، رفع موانع پیچیده و پرهزینه‌ای بود که اغلب، مانع ورود افراد عادی به اکوسیستم ارزدیجیتال می‌شود.

هدف، بلندپروازانه و شفاف بود: خلق یک بستر غیرمتمرکز، امن و مهم‌تر از همه، قابل دسترس برای همگان، تا هر فردی با داشتن یک گوشی هوشمند بتواند بخشی از اقتصاد دیجیتال آینده باشد. این چشم‌انداز بر پایه عدالتی بنا شده بود که در آن، قدرت نه در دست مزارع استخراج متمرکز، بلکه در اختیار شبکه وسیعی از کاربران عادی قرار گیرد.

مکانیزم استخراج پای

شاید برجسته‌ترین و در عین حال بحث‌برانگیزترین جنبه پای نتورک، مکانیسم “استخراج” آن باشد. برخلاف غول‌هایی چون بیت‌کوین که به سخت‌افزارهای قدرتمند و مصرف انرژی سرسام‌آور برای فرآیند اثبات کار (Proof-of-Work) نیاز دارند، پای رویکردی کاملاً متفاوت را در پیش گرفت.

از همان ابتدا، امکان کسب پای از طریق یک اپلیکیشن موبایلی ساده و با حداقل مصرف باتری و منابع پردازشی فراهم شد. کاربران، که با عنوان “پیشگام” (Pioneer) شناخته می‌شوند، تنها با یک کلیک روزانه در اپلیکیشن، حضور و مشارکت خود را در شبکه اعلام می‌کنند و در ازای آن، توکن پای دریافت می‌نمایند.

اما امنیت این شبکه چگونه تأمین می‌شود؟ پای نتورک به جای الگوریتم‌های محاسباتی سنگین، بر پایه مفهومی به نام “حلقه‌های امنیتی” (Security Circles) استوار است. هر کاربر تشویق می‌شود تا شبکه‌ای از افراد مورد اعتماد خود را به حلقه امنیتی‌اش اضافه کند. این حلقه‌ها در کنار یکدیگر، یک “گراف اعتماد” جهانی را تشکیل می‌دهند که به تأیید تراکنش‌ها و حفظ یکپارچگی شبکه کمک می‌کند.

این سیستم، که از پروتکل اجماع استلار (SCP) الهام گرفته شده، تلاش دارد تا ضمن حفظ تمرکززدایی، امنیت شبکه را از طریق اعتماد متقابل کاربران تأمین کند و جایگزینی کم‌مصرف‌تر برای PoW باشد. این رویکرد منحصر به فرد پای نتورک در تأمین امنیت، یکی از نقاط تمایز اصلی آن است.

اکوسیستم در حال ظهور

جاه‌طلبی پای نتورک به فرآیند کسب توکن محدود نمی‌شود. تیم توسعه‌دهنده در تلاش است تا یک اکوسیستم کامل پیرامون این ارزدیجیتال ایجاد کند تا پای صرفاً یک عدد در کیف پول کاربران نباشد، بلکه ابزاری کاربردی در زندگی روزمره آن‌ها شود. دو جزء کلیدی این اکوسیستم که در حال حاضر در دسترس کاربران قرار دارند عبارتند از:

پای براوزر (Pi Browser)

این مرورگر اختصاصی، دروازه‌ای به سوی دنیای برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) مبتنی بر بلاکچین پای است. کاربران می‌توانند از طریق پای براوزر به اپلیکیشن‌ها و سرویس‌هایی که توسط توسعه‌دهندگان در اکوسیستم پای ایجاد می‌شوند، دسترسی پیدا کرده و با آن‌ها تعامل داشته باشند.

پای والت (Pi Wallet)

یک کیف پول دیجیتال اختصاصی که به صورت غیرحضانتی (non-custodial) عمل می‌کند، به این معنی که کلیدهای خصوصی در اختیار خود کاربر است. پایونیرها می‌توانند ارز پای استخراج شده خود را (پس از طی مراحل لازم مانند KYC و مهاجرت به مین‌نت) در این والت ذخیره، ارسال و دریافت کنند.

وضعیت کنونی پای نتورک

پای نتورک در مسیر توسعه خود، مراحل مختلفی را طی کرده و اکنون در فاز حساسی به نام “شبکه اصلی محصور” (Enclosed Network Mainnet) قرار دارد. این به معنی راه‌اندازی بلاکچین اصلی پای است، اما با محدودیت‌هایی کلیدی.

یکی از بزرگترین چالش‌ها در این مرحله، فرآیند احراز هویت (KYC) میلیون‌ها کاربر در سراسر جهان خصوصاً ایرانیان است. طبق اطلاعات منتشر شده توسط تیم اصلی، مهلتی برای تکمیل KYC و انتقال پای‌های استخراج‌شده از اپلیکیشن موبایل به کیف پول مین‌نت تعیین شده بود (۱۴ مارس ۲۰۲۵ – ۲۴ اسفند ۱۴۰۳).

کاربرانی که این فرآیند را در مهلت مقرر تکمیل نکرده‌اند، بخش قابل توجهی از موجودی انباشته‌شده قدیمی خود را از دست داده‌اند. با این حال، طبق اعلام تیم، امکان بازیابی پای‌هایی که در شش ماه منتهی به پایان مهلت استخراج شده‌اند، همچنان وجود دارد.

این تأکید بر KYC و مهاجرت، گامی ضروری برای آماده‌سازی شبکه جهت ورود به مرحله بعدی یعنی “شبکه اصلی باز” (Open Network Mainnet) است؛ مرحله‌ای که در آن محدودیت‌ها برداشته شده و امکان اتصال به دنیای وسیع‌تر ارزدیجیتال فراهم خواهد شد.

مزایا و معایب پای نتورک

پروژه‌ای در مقیاس پای نتورک، طبیعتاً با مزایا و معایب خاص خود همراه است:

• 1. دسترسی آسان: استخراج موبایلی، بزرگترین مزیت پای و عامل اصلی جذب پایگاه کاربری عظیم آن است.
  2. تمرکز بر کاربرد: تلاش برای ساخت اکوسیستم و dApps نشان‌دهنده تمرکز بر ایجاد ارزش واقعی فراتر از سفته‌بازی است.

• 1. ارزش نامشخص: تا زمان راه‌اندازی شبکه اصلی باز و لیست شدن در صرافی‌ها، ارزش نهایی پای مشخص است. در زمان نگارش متن، قیمت IOU حدود 0.7255 دلار می‌باشد.
  2. کند بودن پیشرفت: طولانی شدن دوره شبکه محصور، برخی کاربران را دلسرد کرده است.
  3. شائبه کلاهبرداری:اگرچه هیچ مدرک قطعی وجود ندارد اما توسعه طولانی‌مدت، باعث شده برخی با دیده تردید به آن بنگرند.

آینده پای نتورک

آینده پای نتورک به چند عامل کلیدی گره خورده است: موفقیت در انتقال کامل جامعه کاربری به مین‌نت از طریق KYC، توسعه اکوسیستمی پویا و کاربردی در پای براوزر، و مهم‌تر از همه، راه‌اندازی موفقیت‌آمیز شبکه اصلی باز که امکان لیست شدن در صرافی‌ها و تعیین ارزش بازاری واقعی را فراهم می‌کند.

پای نتورک در حال حاضر، یک آزمایش بزرگ در زمینه اقتصاد دیجیتال و رفتارسنجی اجتماعی است. میلیون‌ها نفر با صرف زمان اندک روزانه، روی چشم‌انداز آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند. آیا این پروژه به تعهدات خود عمل کرده و به یک بازیگر معنادار در دنیای کریپتو تبدیل خواهد شد، یا به خاطره‌ای از یک رویای بزرگ اما ناکام بدل می‌گردد؟ تنها گذر زمان و اقدامات عملی تیم توسعه‌دهنده پاسخ این پرسش را روشن خواهد ساخت.

منابع:

1. https://utofx.com/category/education/cryptocurrency-education/altcoins
2. https://utofx.com/category/education/cryptocurrency-education
3. https://utofx.com/