شاید کسی بترسد سوار هواپیما شود، دیگری از تاریکی فرار کند، یکی از سوسک بترسد و آن یکی از صحبت در جمع. اغلب این ترس‌ها برای دیگران عجیب یا حتی خنده‌دار به‌نظر می‌رسند، اما برای خود فرد، می‌توانند به بحران واقعی تبدیل شوند. ضربان قلب تند می‌شود، نفس‌ها کوتاه، بدن عرق می‌کند و ذهن فقط یک چیز می‌خواهد: فرار. آیا این وحشت واقعاً درمان دارد؟

ما در این مقاله، به جای پاک کردن صورت مسئله، روبه‌رو شدن با آن را انتخاب کرده‌ایم. اگر تو هم با یکی از این ترس‌های فلج‌کننده زندگی می‌کنی، وقتشه بدون کلیشه و شعار، درباره‌ی راهی واقعی برای عبور ازش صحبت کنیم.

زندگی با فوبیا: از دست دادن فرصت‌ها

خیلی وقت‌ها فوبیا فقط یک ترس لحظه‌ای نیست، بلکه تصمیم‌های بزرگ زندگی را هم به‌جای ما می‌گیرد. اگر کسی از پرواز بترسد، سفر رفتن برایش کابوس است. اگر از آسانسور وحشت داشته باشد، شغل طبقه دوازدهم را رد می‌کند. اگر ترس از حرف زدن در جمع داشته باشد، هیچ‌وقت فرصت ارائه‌ی ایده‌اش را به‌دست نمی‌آورد و اگر از روابط صمیمی بترسد، شاید هیچ‌وقت وارد یک رابطه واقعی نشود.

وقتی فوبیا وارد زندگی می‌شود، آرام و بی‌صدا شروع به محدود کردن انتخاب‌ها می‌کند. کم‌کم آدم یاد می‌گیرد مسیرهای امن را انتخاب کند، از موقعیت‌هایی که ممکن است محرک ترسش باشند دوری کند، و به‌جای زندگی کردن، فقط تحمل کند.

انسان‌های امروز، به‌ویژه نسل جوان، زندگی را با سرعت، تنوع، و فرصت‌های بی‌نهایت تجربه می‌کنند. اما کسی که با فوبیا درگیر است، انگار پشت یک دیوار نامرئی ایستاده و فقط تماشا می‌کند. از رفتن به مهمانی تا شروع یک استارتاپ، از شرکت در ورکشاپ‌ها تا مسافرت تنهایی؛ همه‌ی این‌ها می‌توانند به دلایلی برای عقب‌نشینی تبدیل شوند.

فوبیا فقط ترس از یک موقعیت نیست؛ گاهی تبدیل می‌شود به یک سبک زندگی محدود شده، یک زنجیر نامرئی که انتخاب‌های آدم را می‌دزدد و چیزی که بیشتر ناراحت‌کننده است؟ خیلی از افراد حتی نمی‌دانند این ترس‌ها «درمان‌پذیر» هستند. آن‌ها فقط با خودشان کنار می‌آیند و می‌گویند:
«من آدمش نیستم…»
در حالی که داستان واقعی این است:
تو می‌تونی باشی، فقط باید بدونی که راه هست.

خبر خوب: فوبیا درمان دارد

اگرچه فوبیا برای بسیاری از افراد به‌صورت بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره درآمده و گاه با ویژگی‌های شخصیتی یا سبک رفتاری فرد اشتباه گرفته می‌شود، اما واقعیت آن است که فوبیا نه یک سرنوشت ناگزیر است و نه «تقدیری غیرقابل تغییر». این اختلال روان‌شناختی، مانند بسیاری از مشکلات هیجانی دیگر، بر پایه‌ الگوهای ذهنی، تجربیات گذشته و فرآیندهای شناختی شکل گرفته و به همین نسبت، با روش‌های علمی و تخصصی قابل درمان و مدیریت است.

روانشناسی مدرن طی دهه‌های اخیر، راهکارهای مؤثر و مستندی برای درمان انواع فوبیا توسعه داده است. در ادامه به برخی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین روش‌های درمان اشاره می‌کنیم:

·   درمان شناختی رفتاری (CBT)

·   درمان مواجهه‌ای (Exposure Therapy)

·   درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)

·   هیپنوتراپی (Hypnotherapy)

فوبیا درمان دارد، مشروط بر آن‌که به رسمیت شناخته شود و فرد با آگاهی، تصمیم به درمان آن بگیرد. اولین قدم، پذیرش مشکل و دومین قدم، انتخاب یک روانشناس خوب برای فوبیاست که بتواند با دانش تخصصی، تجربه کافی و نگاه انسانی، همراه درمانگر قابل اعتمادی باشد.

معرفی ۳ متخصص حرفه‌ای در درمان فوبیا

۱. فاطمه جهانشاهی

خانم فاطمه جهانشاهی درمانگر فوبیا، روانشناس بالینی با رویکردهای علمی چون درمان شناختی-رفتاری (CBT)، ACT و طرحواره‌درمانی، در درمان اختلالاتی همچون فوبیا، اضطراب و استرس در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان تخصص دارد. ایشان با بهره‌گیری از بازی‌درمانی شناختی-رفتاری، توانسته‌اند رویکردهای درمانی مؤثری را برای کاهش ترس‌های شدید در کودکان و نوجوانان به کار بگیرند؛ ترس‌هایی که اگر در سنین پایین درمان نشوند، می‌توانند در بزرگسالی به فوبیای مزمن تبدیل شوند.

نکته مهم در عملکرد خانم جهانشاهی، رویکرد چند وجهی او است؛ به‌گونه‌ای که هم مهارت تشخیص دقیق از طریق آزمون‌های روانی و بالینی دارد و هم توانایی درمانی در سطوح مختلف رشدی. این ویژگی باعث می‌شود مراجعه‌کنندگان، به‌ویژه والدینی که فرزندان‌شان با علائم فوبیا و اضطراب درگیر هستند، بتوانند با اطمینان از تخصص علمی و تجربه درمانی ایشان بهره‌مند شوند. ایشان همچنین برای بزرگسالانی که با فوبیا، خشم کنترل‌نشده یا سوگ حل‌نشده مواجه‌اند، مسیر درمانی مبتنی بر پذیرش، آگاهی و خودشناسی طراحی می‌کنند.

۲. نازنین یگانه

سرکار خانم نازنین یگانه درمانگر فوبیا، مشاور و روانشناس دارای پروانه تخصصی از سازمان نظام روانشناسی، از جمله متخصصانی است که رویکرد جامع‌نگر در درمان اختلالات هیجانی، به‌ویژه فوبیا را دنبال می‌کند. سابقه ایشان در حوزه مشاوره فردی و بین‌فردی، به‌ویژه درمان ترس‌های ارتباطی، وسواس و فوبیای اجتماعی، کمک کرده تا مراجعه‌کنندگان بتوانند بر موانع ذهنی و روانی خود در محیط‌های اجتماعی و خانوادگی غلبه کنند.

تمرکز خانم یگانه بر روابط بین‌فردی و مهارت‌های زندگی باعث شده روش‌های درمانی او، به‌ویژه در مواجهه با فوبیاهای پنهان در روابط عاطفی یا کاری، بسیار موثر باشد. با بهره‌گیری از دوره‌های تخصصی در زمینه کاهش استرس، واقعیت‌درمانی، و زوج‌درمانی سیستمی، ایشان برای افراد ۲۰ تا ۴۰ ساله که با چالش‌های ارتباطی و ترس‌های فلج‌کننده روبه‌رو هستند، رویکردی هدف‌مند و کاربردی ارائه می‌دهند. شیوه‌های خانم یگانه نه‌تنها بر درمان فوبیا تمرکز دارد، بلکه بر بازیابی اعتمادبه‌نفس و بازسازی الگوهای رفتاری سالم نیز تأکید می‌کند.

۳. دکتر سیدعلی عدالت

دکتر سیدعلی عدالت درمانگر فوبیا، روان‌درمانگر با تجربه‌ای گسترده در درمان اختلالات اضطرابی، وسواس، پنیک و فوبیا است. ایشان با ترکیب روش‌های کلاسیک روان‌درمانی مانند CBT و ISTDP با هیپنوتراپی بالینی، در درمان فوبیاهایی که ریشه در ضمیر ناخودآگاه دارند، رویکردی متفاوت و عمیق ارائه می‌کنند. تخصص دکتر عدالت در تشخیص‌های دقیق روان‌تنی و مدیریت علائم فیزیکی ناشی از فوبیا (مانند تپش قلب، تنفس سطحی، تعریق زیاد و…) نیز او را به گزینه‌ای مناسب برای درمان‌های پیچیده‌تر تبدیل کرده است.

علاوه بر درمان فوبیا، دکتر عدالت در زمینه اختلالات همراه مانند اختلالات خواب، سردردهای تنشی، میگرن و چاقی هیجانی نیز تخصص دارد که این موضوع نشان از نگاه کل‌نگر او به علائم روان‌تنی فوبیا دارد. شرکت در کارگاه‌های تخصصی مانند گروه‌درمانی، درمان اضطراب و مهارت‌های ده‌گانه زندگی و همچنین تدریس در دانشگاه، ایشان را به درمانگری تبدیل کرده که هم به‌روز است و هم به عمق روان فرد توجه دارد. برای افرادی که فوبیای مزمن دارند و حتی به روش‌های درمانی معمول پاسخ نمی‌دهند، ترکیب هیپنوتراپی و روان‌درمانی می‌تواند مسیری مؤثر و تحول‌آفرین باشد.

جمع‌بندی

در این مقاله تلاش کردیم فوبیا را نه به‌عنوان یک برچسب روانی، بلکه به‌عنوان یک اختلال قابل‌درمان بشناسیم. ترس‌های شدید و کنترل‌نشده‌ای که می‌توانند کیفیت زندگی را کاهش دهند، فرصت‌های رشد را از انسان بگیرند و به تدریج بر تصمیم‌ها و سبک زندگی سایه بیندازند، امروز با بهره‌گیری از رویکردهای علمی مانند CBT، درمان مواجهه‌ای، ACT و هیپنوتراپی کاملاً قابل درمان هستند.

مهم‌تر از همه، آشنایی با روان‌شناسانی است که در این مسیر تخصص، تجربه و درک انسانی لازم را دارند. در بخش‌های مختلف این مقاله، با سه متخصص برجسته در حوزه درمان فوبیا آشنا شدید که هر کدام با رویکردی متفاوت و کاربردی، می‌توانند همراهی امن و مؤثر برای عبور از این وحشت ناپیدا باشند.

در پایان، اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با فوبیا دست‌و‌پنجه نرم می‌کنید، یادتان باشد که تنها نیستید و راهی روشن در پیش است. کافی‌ست برای قدم اول، انتخاب آگاهانه‌ای در مسیر درمان داشته باشید.