گسترش بازداشت مهاجران در دولت آمریکا به ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در خلیج گوانتانامو به‌دنبال سال‌ها شکنجه صورت گرفت. در همین حال، مردم کوبا همیشه برای رهایی سرزمینشان از دست امپریالیسم آمریکا مبارزه کرده‌اند.

کریستف کلمب در سال ۱۴۹۴ در دومین سفر خود به قاره آمریکا به خلیج گوانتانامو رسید. امپراتوری‌های انگلیس، فرانسه و اسپانیا درباره استعمار گوانتانامو، سرزمینی به وسعت ۴۵ مایل مربع، اختلاف نظر داشتند.

کشف این جزیره بیماری، گرسنگی، و وحشی‌گری ناشی از یک کارزار نابودی اسپانیایی‌ها را علیه جمعیت بومی به‌همراه داشت. 

آنچه به‌دنبال نسل‌کشی بومیان رخ داد، رشد سرگیجه‌آور تجارت برده در هاوانا بود. 

مرکز تحقیقات آفریقایی و آفریقایی-آمریکایی هاچینز دانشگاه هاروارد می‌گوید: کوبا با بیشترین تعداد برده‌های وارد شده و طولانی‌ترین مدت تجارت برده، به بزرگترین مستعمره برده در کل آمریکای لاتین‌تبار تبدیل شد. حدود ۸۰۰ هزار برده به کوبا وارد شد؛ یعنی ۲ برابر تعداد برده‌هایی که به آمریکا فرستاده شدند. 

امروزه خلیج گوانتانامو همچنان در اشغال آمریکا بوده و ارتش این کشور از آن به‌عنوان بازداشتگاه استفاده می‌کند. آمریکا به‌طور معمول درخواست دولت کوبا را برای بازگرداندن گوانتانامو به مردم کوبا رد می‌کند.

وضعیت گوانتانامو نه تنها براساس قوانین بین‌المللی، بلکه حتی براساس استاندارد‌های داخلی خود آمریکا بسیار مشکوک است. دولت آمریکا ادعا می‌کند که افرادی که در گوانتانامو بازداشت می‌شوند، براساس قوانین آمریکا از حقوق خاصی برخوردار نیستند.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در ۲۹ ژانویه ۲۰۲۵ (۱۰ بهمن) فرمان اجرایی را امضا کرد که خواستار گسترش مراکز بازداشت مهاجران در گوانتانامو شد.

قانون مجوز دفاع ملی آمریکا (NDAA) برای سال ۲۰۱۵، انتقال افراد زندانی در خلیج گوانتانامو به خاک آمریکا را ممنوع کرد. همچنین محدودیتی در ساخت تاسیسات جدید در خلیج گوانتانامو اعمال کرد؛ به این معنی که مهاجران بازداشت‌شده در آنجا در مراکز قدیمی و فرسوده محبوس می‌شوند.

این زندان از چندین اردوگاه تشکیل شده که هرکدام دارای سطوح امنیتی، میزان شفافیت و زندانیان متفاوتی هستند.

باراک اوباما، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا متعهد شده بود که این زندان را تعطیل کند، اما در دوره ۸ ساله ریاست‌جمهوری خود هرگز این کار را نکرد.

اما ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود متعهد شده بود که نه تنها زندان را فعال نگه دارد، بلکه از آن برای زندانی کردن افراد بیشتری در آنجا استفاده کند.

جو بایدن، رئیس‌جمهور سابق آمریکا نیز متعهد شده بود که این زندان را تعطیل کند، اما هرگز این کار را نکرد.

امروز، ترامپ در دومین دوره ریاست‌جمهوری خود مهاجران را به این زندان بدنام منتقل می‌کند.

با این وجود، این نخستین‌بار نیست که یک رئیس‌جمهور آمریکا از این قدرت استفاده می‌کند. بنابراین، درک تاریخچه خلیج گوانتانامو در کوبا و چگونگی تبدیل شدن این سرزمین به یک اردوگاه شکنجه مورد استفاده آمریکا ضروری است.

تاریخچه امپریالیسم آمریکا در کوبا

مردم کوبا سابقه غنی در مخالفت با اشغال غیرقانونی ارتش آمریکا در خلیج گوانتانامو دارند.

کوبا بین سال‌های ۱۸۹۵ تا ۱۸۹۸ قاطعانه برای استقلال از اسپانیا جنگید.

پس از انفجار ناو یواس‌اس مِین در بندر هاوانا (در سال ۱۸۹۸) و کشته شدن ۲۷۰ ملوان آمریکایی، ویلیام مَک‌کینلی، رئیس‌جمهور وقت آمریکا (بیست‌وپنجمین رئیس‌جمهور آمریکا) به اسپانیا اعلام جنگ کرد. در نتیجه، مبارزه کوبا برای آزادی خنثی شد.

آمریکا در پایان جنگ مستعمره‌های سابق اسپانیا، یعنی کوبا، پورتوریکو، فیلیپین و گوام را تصرف کرد و استعمار آمریکا را گسترش داد.

مقام‌های آمریکا در سال ۱۹۰۱ بر تدوین قانون اساسی کوبا نظارت داشتند که شامل بخشی به نام اصلاحیه پلات بود. این اصلاحیه به آمریکا این حق را می‌داد که هر زمان که فکر می‌کرد منافع واشنگتن تهدید می‌شود، به کوبا حمله کند.

آمریکا بین سال‌های ۱۹۰۲ و ۱۹۱۲ میلادی ۴ بار تفنگداران دریایی خود را به کوبا اعزام کرد.

خلیج گوانتانامو در سال ۱۹۰۳ به آمریکا اجاره داده شد. اگرچه دولت آمریکا هنوز آن را تا به امروز کنترل می‌کند، اما ازنظر فنی این جزیره قلمرو آمریکا نیست، زیرا واشنگتن آن را از کوبا اجاره کرد.

در نتیجه، اصلاحیه پلات زمینه را برای مداخله امپریالیسم آمریکا در سیاست و جامعه کوبا فراهم کرد و به آنها پایگاهی برای فعالیت در جزیره داد.

در سال ۱۹۳۳ و در زمان ریاست‌جمهوری فرانکلین دی. روزولت، قیامی در کوبا روی داد. این جنبش به برکناری جراردو ماچادو، رئیس‌جمهور وقت کوبا که مورد حمایت آمریکا بود، منجر شد.

آمریکا مجبور شد اصلاحیه پلات را در سال ۱۹۳۴ لغو کند. مردم کوبا همچنان خواستار مالکیت قانونی زمین خود بودند.

خلیج گوانتانامو به‌دلیل موقعیت استراتژیک خود در گوشه جنوب شرقی کشور، در ابتدا به‌عنوان یک ایستگاه زغال‌سنگ و نیروی دریایی درنظر گرفته شد؛ با این حال، با گذشت زمان و جنگ جهانی با پیدایش اتحاد جماهیر شوروی، نقش خلیج گوانتانامو تغییر کرد.

• بیشتر بخوانید:
• پافشاری آمریکا بر حبس مهاجران در گوانتانامو
• دستبند با زنجیر و انتقال به گوانتانامو

بحث‌برانگیزترین استفاده از این قلمرو پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ آغاز شد. آمریکا در ۱۱ ژانویه ۲۰۰۲ یک مرکز بازداشت را برای افرادی که در جریان جنگ ادعایی علیه تروریسم بازداشت شده بودند، ایجاد کرد.

وضعیت حقوقی نامشخص این قلمرو یکی از دلایل اصلی آمریکا برای انتخاب خلیج گوانتانامو به‌عنوان محل بازداشت است.

درحالی که آمریکا خلیج گوانتانامو را اشغال کرده، دولت کوبا حاکمیت کامل خود را بر آن حفظ کرده است. واشنگتن از این ابهام قانونی برای بازداشت افراد بدون حمایت کامل از سیستم حقوقی آمریکا استفاده کرده است.

گوانتانامو: کابوس حقوق بشر

خلیج گوانتانامو همواره توجه جامعه بین‌المللی را به خود جلب کرده و به‌دلیل اتهام‌های نقض شدید حقوق بشر با انتقاد شدید رو‌به‌رو شده است.

گزارش‌های سازمان‌هایی ازجمله عفو بین‌الملل و دیده‌بان حقوق بشر مواردی از بازداشت نامحدود، روش‌های سخت بازجویی و استفاده از شکنجه را ثبت کرده‌اند.

منتقدان این بازداشتگاه را به‌دلیل فعالیت خارج از هنجار‌های حمایت‌های قانون اساسی آمریکا و قوانین بین‌المللی محکوم کرده‌اند.

۱۵۰ سازمان حقوق بشری در سال ۲۰۲۳ نامه‌ای سرگشاده به جو بایدن، رئیس‌جمهور وقت آمریکا ارسال کردند؛ مرکز قربانیان شکنجه این نامه را سازماندهی کرده و خواستار بسته شدن زندان گوانتانامو شدند. 

در این نامه نوشته شده بود: در میان طیف گسترده‌ای از نقض حقوق بشر که در ۲ دهه گذشته علیه جوامع عمدتا مسلمان انجام شده است، بازداشتگاه گوانتانامو (که در همان پایگاه نظامی ساخته شده است که آمریکا در اوایل دهه ۱۹۹۰ به‌طور غیرقانونی پناهندگان اهل هائیتی را در شرایط اسفناک بازداشت کرد) نمونه نمادین ترک قانون است.

در این نامه اشاره شده بود که برای اداره این اردوگاه شکنجه حدود ۵۴۰ میلیون دلار در سال هزینه می‌شود و گوانتانامو را به گران‌ترین مرکز بازداشت در جهان تبدیل می‌کند.

زمانی که پناهجویان اهل هائیتی از کودتای ۱۹۹۱ با حمایت آمریکا علیه منتخب ژان برتراند آریستید، رئیس‌جمهور وقت هائیتی فرار کردند، آمریکا آنها را به گوانتانامو منتقل کرد. سپس ویلیام بار، دادستان کل وقت آمریکا بر این عملیات نظارت کرد. بار در نخستین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ بار دیگر به‌عنوان دادستان کل فعالیت کرد.

علاوه بر این، مقام‌های آمریکا کوبایی‌هایی را که به‌دنبال پناهندگی بودند به گوانتانامو منتقل کردند. این اردوگاه در اوج خود حدود ۱۲ هزار پناهنده اهل هائیتی را در خود جای داده بود.

مقام‌های آمریکایی به‌طور جداگانه حدود ۳۰۰ پناهنده اهل هائیتی را که مبتلا به HIV مثبت تشخیص داده شده بودند در یک مرکز جداگانه که اغلب به‌عنوان اردوگاه زندان اچ‌آی‌وی نامیده می‌شود، محبوس کردند. استرلینگ جانسون جونیور، قاضی دادگاه منطقه بعدا حکم داد که این عمل ناقض قانون اساسی آمریکا است.

چندین اردوگاه مجزا در سراسر خلیج گوانتانامو وجود دارد؛ ۱۲ مکان در این جزیره وجود دارد که افراد در آن محبوس هستند. اردوگاه ایگوانا، اردوگاه اکو، اردوگاه ۷ و اردوگاه ایکس‌ری بدنام‌ترین آنها هستند.

اداره این اردوگاه‌های بازداشت پرهزینه است. در گزارش برگه اطلاعات دانشگاه جورج‌تاون آمده است: از سال ۲۰۰۲، ۶ میلیارد دلار برای آمریکا هزینه داشته است، و هزینه سالانه زندانی کردن هر فرد بیش از ۱۳ میلیون دلار است.

در گزارش‌های دولتی آمریکا اشاره‌ای به بازداشتگاه مخفی مهاجران نشده است و به‌تازگی جزئیاتی درمورد شرایط نگران‌کننده آن منتشر شده است. نیویورک‌تایمز در فوریه ۲۰۲۴ (بهمن/اسفند ۱۴۰۲) به نقل از وزارت امنیت داخلی آمریکا گزارش کرد که مقام‌ها ۴ نفر را در این مرکز مخفی محبوس کرده‌اند. 

زمانی که دونالد ترامپ دستور انتقال مهاجران را به زندان گوانتانامو اعلام کرد، عفو بین‌الملل نوشت: خلیج گوانتانامو محل شکنجه، بازداشت نامحدود بدون اتهام یا محاکمه و سایر اقدام‌های غیرقانونی دولت آمریکا بوده است. ترامپ باید از اختیار‌های خود استفاده کند تا در نهایت این زندان را تعطیل کند، نه اینکه کاربری این مرکز را برای بازداشت مهاجران برون‌مرزی تغییر دهد. 

انتهای پیام/