دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) در تاریخ ۲ می (۱۲ اردیبهشت) جلسه‌های استماع عمومی در مورد تعهد‌های رژیم صهیونیستی در موضوع اجازه دادن به آژانس‌های سازمان ملل و سایر گروه‌های امدادی برای کار در سرزمین‌های اشغالی فلسطین را به پایان رساند.

هیئتی از قاضی‌ها از روز دوشنبه، ۲۸ آوریل (۸ اردیبهشت) به استدلال‌های شفاهی ۴۰ کشور ازجمله چین، فرانسه، اندونزی، پاکستان، روسیه و انگلیس گوش کردند.

براساس گزارش‌ها، دادگاه احتمالا پیش از صدور حکم چند ماه به بررسی پرونده خواهد پرداخت.

کشور‌های شرکت‌کننده در جلسه‌های دیوان رژیم صهیونیستی را به‌دلیل محدود کردن شدید کمک‌های بشردوستانه به غزه از زمان آغاز جنگ نسل‌کشی در این منطقه محصور در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ (۱۵ مهر ۱۴۰۲) سرزنش کردند. 

رای دیوان بین‌المللی دادگستری حکمی نیست

سیدحسین موسوی‌فر، استادیار حقوق بین‌المللی در دانشگاه فردوسی مشهد در گفت‌و‌گو با میزان به بررسی ابعاد برگزاری جلسه‌های دیوان بین‌المللی دادگستری در موضوع رسیدگی به پرونده رژیم صهیونیستی پرداخت. 

موسوی‌فر با بیان اینکه تشکیل جلسه‌های دیوان بین‌المللی دادگستری در جهت ارائه نظر مشورتی است، گفت: براساس ماده ۹۶ منشور ملل متحد، دولت‌ها می‌توانند از طریق نهاد‌های رسمی سازمان ملل مانند مجمع عمومی و شورای امنیت پرسش‌های حقوقی را به دیوان بین‌المللی دادگستری ارائه کنند. 

وی اظهار کرد: دیوان بین‌المللی دادگستری در غالب نظریه مشورتی از همه دولت‌ها و طرفینی که درگیر موضوع هستند و اجازه اخذ نظر از آنها را دارد، اخذ نظر کرده و جلسه‌های کتبی و شفاهی برگزار می‌کند. این دیوان در پایان رای خود را در غالب یک نظر مشورتی اعلام می‌کند؛ این رای حکمی نیست، یعنی judgment (قضاوت) محسوب نمی‌شود.

موسوی‌فر تاکید کرد: درپی ارائه نظر مشورتی حکمی صادر نمی‌شود، بلکه استدلال‌ها و آخرین نظر‌های حقوق بین‌الملل اساتید و قاضی‌های حقوق بین‌الملل در غالب نظر مشورتی صادر می‌شود. 

وی با اشاره به این موضوع که جلسه‌های حقوقی با جلسه‌های سیاسی متفاوت هستند، اظهار کرد: در مسائل حقوقی هر اقدام له یا علیه می‌تواند قابلیت استناد پیدا کند. این موضوع می‌تواند دولت‌ها را با استناد به مسئولیت‌های بین‌المللی آنها مسئول کند. 

دولت‌های غربی در نهایت از رژیم صهیونیستی حمایت می‌کنند

این کارشناس حقوق بین‌الملل درباره تضاد میان رویکرد کشور‌های غربی، یعنی حمایت از رژیم صهیونیستی در جهان سیاسی و انتقاد از آن در عرصه حقوقی، گفت: دولت‌های غربی نظر‌های صریحی ارائه نمی‌کنند و محتاطانه عمل می‌کنند و در نهایت از رژیم صهیونیستی حمایت می‌کنند؛ می‌بینیم که دولت‌های غربی به‌طور عمده در محکمه‌های بین‌المللی با احتیاط صحبت کرده و استدلال‌های خود را ارائه می‌کنند. 

وی اضافه کرد: دلیل این موضوع این است که دولت‌های غربی می‌خواهند از تعقیب‌های بعدی مصون باشند. این کشور‌ها در باطن خود می‌دانند که اقدام‌های رژیم صهیونیستی در غزه قطعا هم نسل‌کشی و هم فراتر از نسل‌کشی بوده و جنایت علیه بشریت است؛ بنابراین این کشور‌ها با احتیاط در محاکم صحبت می‌کنند. 

تاثیر‌های مثبت نظر مشورتی دیوان لاهه

موسوی‌فر در بخشی دیگر درباره تاثیر نظر‌های مشورتی بیان کرد: ماده ۹۴ منشور ملل متحد اجرای احکام قضایی را از طرف شورای امنیت تضمین کرده است؛ اما نظر‌های مشورتی از ۲ جهت بسیار قابل توجه هستند، یعنی اعتبار کمی ندارند. اول اینکه مسئله حیثیتی است؛ یعنی اگر تعداد زیادی از دولت‌های جهان و در ادامه دیوان بین‌المللی دادگستری به‌عنوان تنها مرجع قضایی بین‌المللی ذیل مجموعه ملل متحد اعلام کنند که رژیم صهیونیستی اقدام‌هایی برخلاف قوانین را مرتکب شده و این موضوع را تایید کنند، از نظر سیاسی، اجتماعی و حقوقی آثار بسیار سنگینی برای رژیم صهیونیستی دارد. 

وی اضافه کرد: نوع دوم اثری که نظر‌های مشورتی برجای می‌گذارند تکوین حقوق بین‌الملل است. یعنی اگر دیوان به‌عنوان نمونه، اقدام‌های جنایتکارانه رژیم صهیونیستی را در غالب استدلال‌های مشورتی احراز کند، می‌تواند یک قائده عرفی را شکل داده و یا زمینه‌ساز برای دعاوی دیگر علیه رژیم صهیونیستی شود. 

موسوی‌فر در پایان گفت: درحال حاضر وجدان‌های بیدار، انسان‌های آزاده، ملت‌های دنیا فارغ از دولت‌های خودشان، حتی آن دولت‌هایی که حامی رژیم صهیونیستی هستند، در برابر جنایت‌های رژیم صهیونیستی موضع‌گیری می‌کنند، فعالیت می‌کنند و علیه رژیم صهیونیستی اقدام می‌کنند؛ در این وضعیت، این قبیل کار‌ها (ارائه نظر مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری) می‌توانند آغازگر کار‌های جدی‌تری شود و حتما موثر خواهد بود. 

انتهای پیام/