به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از فرهنگستان علوم، در جلسه کارشناسی روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور، محمدرضا مخبر دزفولی، رئیس فرهنگستان علوم و دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی، پس از استماع نظرات ده تن از صاحب‌نظران، به تشریح دقیق مأموریت و رویکرد مورد انتظار از این فرآیند پرداخت.
وی با تأکید مکرر بر اینکه هدف، تدوین یک سند جدید نیست، اظهار داشت: ما نمی‌خواهیم دوباره این نقشه جامع را بنویسیم. به ما گفته شده شما این را به‌روزرسانی کنید.
سه محور اصلی برای به‌روزرسانی نقشه
مخبر دزفولی چارچوب به‌روزرسانی سند را در سه محور اصلی خلاصه کرد و تأکید داشت که نسخه جدید باید به‌طور مستقیم به مسائل مبتلابه و بحران‌های ملی بپردازد.
وی با ذکر نمونه بحران آب گفت: اکنون در کشور، آب به یک بحران جدی تبدیل شده است و این موضوع باید در سند جدید به‌طور جدی مورد توجه قرار گیرد. ما گاهی آن‌قدر برای حل یک موضوع مانع‌تراشی می‌کنیم که در نهایت از پیگیری آن منصرف می‌شویم.
وی با اشاره به پیشرفت کشورهای همسایه در حوزه شیرین‌سازی آب دریا افزود: کشورهای حاشیه خلیج فارس سالانه نزدیک به هفت میلیارد مترمکعب آب از خلیج فارس شیرین می‌کنند، در حالی که ما همچنان با دانشمندان بر سر این موضوع بحث می‌کنیم که این کار ممکن است به فلور دریا آسیب بزند. البته این مسائل باید به‌طور علمی بررسی شود، اما در نهایت باید مسئله را حل کنیم.
رئیس فرهنگستان علوم، قدرت علمی و فناوری را عاملی تعیین‌کننده در معادلات جهانی دانست و تأکید کرد: هرجا موفق بوده‌ایم، در عرصه علم برنده میدان بوده‌ایم. اگر جمهوری اسلامی پیروز شود، به معنای پیروزی جریان فرهنگی و تمدنی ماست. وی توجه به لبه‌های دانش و فناوری‌های نوظهور را برای حفظ و ارتقای جایگاه کشور ضروری دانست.
تضمین همگرایی، پشتیبانی و قابلیت اجرایی
مخبر دزفولی با انتقاد از کلی‌گویی در اسناد بالادستی، خواستار تدوین متنی با نگاه نزدیک به صحنه و عملیات شد که از انتظارات ذهنی و غیرواقعی پرهیز کند.
وی بر ضرورت پرهیز از تعیین اهداف و راهبردهای متعدد و پراکنده تأکید کرد و خواستار مشخص شدن پنج تا هشت اولویت بسیار مهم برای کشور شد. به گفته او، حوزه‌هایی همچون انرژی‌های تجدیدپذیر، امنیت غذایی، فناوری‌های پیشرفته (های‌تک)، سایبر، هوش مصنوعی، کوانتوم و مسائل کلیدی در بخش سلامت می‌توانند در این اولویت‌ها قرار گیرند. مخبر دزفولی افزود: به‌روزرسانی سند باید با یک برش پنج‌ساله انجام شود و پس از آن هر سه تا چهار سال یک‌بار مورد بازنگری قرار گیرد تا پویایی و انطباق آن با شرایط زمان حفظ شود.
انتقاد صریح از بودجه ناچیز تحقیق و توسعه
یکی از مهم‌ترین محورهای سخنان مخبر دزفولی، نقد صریح و جدی رویکرد دولت‌های پس از انقلاب به بودجه پژوهش بود.
وی این موضوع را یک درد واقعی توصیف کرد و گفت: اخیراً نامه‌ای به محضر رهبر معظم انقلاب نوشتم؛ از ابتدای انقلاب تاکنون، هیچ دولتی حاضر نشده بیش از یک درصد و معمولاً کمتر از یک درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) را به تحقیق و توسعه اختصاص دهد.
وی با اشاره به تأکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب بر ضرورت اختصاص سه تا چهار درصد GDP به این حوزه، خواستار تغییر بنیادین در نگرش موجود و اعتماد به جامعه علمی کشور شد.
توجه متوازن به علوم انسانی و علوم پایه
رئیس فرهنگستان علوم با تأکید بر اهمیت مبانی معرفت‌شناسانه، اخلاقی و اعتقادی، از مأموریت ویژه‌ای که به سعید رضاعاملی و تیم همراه برای تدوین گزارشی جامع درباره رابطه علوم انسانی با سایر علوم و موضوعات بین‌رشته‌ای محول شده است، خبر داد.
وی همچنین بر ضرورت توجه جدی به علوم پایه و رفع دغدغه‌های موجود در این زمینه تأکید کرد.
مخبر دزفولی در پایان جلسه بر ضرورت تمرکز بر اولویت‌های ملی، از جمله مرجعیت علمی، حل مسائل اولویت‌دار کشور و توازن منطقه‌ای در سرمایه‌گذاری‌ها، تأکید کرد.
وی اظهار داشت: رئیس‌جمهور بر اهمیت طرح موضوعات کلیدی در شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید دارند. ما باید از کلیات عبور کرده و وارد مصادیق مشخص شویم تا پیشنهادات ملموسی برای روزآمدسازی نقشه ارائه دهیم.