اما در میان این عظمت نقطه‌ضعف بزرگی پنهان شده است: وابستگی به سیستم‌های مالی سنتی، فرآیندهای زمان‌بر و هزینه‌های پنهان بانکی که گاه تا ۷۰ درصد از ارزش افزوده کل زنجیره را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. اما حالا فناوری بلاک‌چین و رمزارزها به‌عنوان راه‌حلی نوظهور این گلوگاه‌ها را با وعده کاهش هزینه‌ها، تسویه آنی و عبور از موانع تحریم هدف گرفته‌اند.

چالش‌های مالی سنتی در زنجیره تولید فولاد

در زنجیره تولید فولاد، بخش مالی با چالش‌های پیچیده‌ای روبه‌رو است که سرعت، دقت و امنیت تراکنش‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.فرآیند تسویه‌حساب بین تولیدکننده،تأمین‌کننده مواد اولیه، شرکت‌های حمل‌ونقل و خریداران اغلب نیازمند طی مراحل بانکی طولانی و مستندسازی سنگین است. استفاده از اعتبار اسنادی (LC) و پرداخت‌های بین‌المللی، زمان‌بر بوده و کارمزدهای بالا به‌ویژه در تبدیل ارزهای خارجی، فشار مضاعفی بر سودآوری شرکت‌ها وارد می‌کند.

علاوه‌برآن، کشورهای تحت تحریم یا دارای محدودیت‌های مالی مثل ایران، با مانع جدی در انتقال پول و تأمین مواد اولیه مواجه‌اند، موضوعی که وابستگی به سیستم‌های مالی سنتی را به یک ریسک استراتژیک تبدیل می‌کند. چالش‌های اصلی عبارت است از:

• نیاز به اعتبار اسنادی چندمرحله‌ای که تسویه آن ممکن است هفته‌ها طول بکشد
• کارمزد بالای بانک‌ها و هزینه تبدیل ارز
• محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها یا قطع دسترسی به سیستم‌های مالی بین‌المللی
• خطر خطا، یا جعل اسناد در فرآیندهای کاغذی و غیرخودکار

کاربردهای عملی رمزارزها در زنجیره تولید فولاد

رمزارزها و فناوری بلاک‌چین، تحول بزرگی در زنجیره تأمین فولاد ایجاد کرده‌اند؛ از تسریع پرداخت‌ها تا حذف کاغذبازی‌های پرهزینه. این فناوری‌ها با حذف واسطه‌ها، تسویه آنی، شفاف‌سازی تراکنش‌ها و کاهش ریسک تحریم به شرکت‌های فعال در صنعت فولاد این امکان را می‌دهند که تجارت بین‌المللی را سریع‌تر، امن‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر انجام دهند.

نمونه‌های موفق جهانی و داخلی نشان می‌دهند که استفاده عملی از رمزارزها دیگر یک ایده آزمایشی نیست بلکه به ابزاری واقعی در تجارت فولاد تبدیل شده است در چنین شرایطی، دسترسی سریع به اطلاعاتی مثل قیمت روز فولاد می‌تواند مزیت رقابتی مهمی باشد. برای مشاهده آخرین نرخ‌ها و تحلیل بازار، کلیک کنید.

۱. تجارت سنگ‌آهن با بلاک‌چین (BHP و بائو استیل)

در یک معامله ۱۴ میلیون‌دلاری، شرکت BHP به‌جای استفاده از LC سنتی، اطلاعات کیفیت سنگ‌آهن و پرداخت را با قرارداد هوشمند روی بلاک‌چین انجام داد.این کار باعث شد فرآیند کاملاً دیجیتال، شفاف و بدون نیاز به واسطه‌های بانکی انجام شود. زمان تسویه و ریسک خطا به حداقل رسید. این الگو برای صادرات مواد اولیه به‌ویژه در شرایط حساس بسیار کارآمد است.

۲. پرداخت تضمینی با استیبل‌کوین (DBS، ریوتینتو و بائو استیل)

بانک‌های DBS و کانتور، نامه اعتبار را روی بلاک‌چین به‌صورت دیجیتال و با استیبل‌کوین صادر کردند. این پرداخت‌ها که برای شرکت‌های بزرگی مثل ریوتینتو انجام شد، کمتر از دو ساعت تسویه شدند. این فرآیند بسیار سریع‌تر از روش‌های سنتی بانکی است. ضمناً ثبات قیمتی استیبل‌کوین، نگرانی نوسانات ارز دیجیتال را برطرف کرده است.

۳. استفاده از یوان دیجیتال در مبادلات فلزی (بانک چین)

بانک چین برای نخستین‌بار از ارز دیجیتال ملی (CBDC) برای تسویه معاملات برون‌مرزی آهن استفاده کرد. در این روش، هزینه‌های بانکی تقریباً صفر شد و پرداخت با دقت بالا و بدون واسطه انجام شد. استفاده از یوان دیجیتال می‌تواند یک مسیر پایدار برای کشورهایی باشد که دسترسی محدودی به دلار دارند.

۴. تجربه ایران در واردات با رمزارز

وزارت صمت از مرداد ۱۴۰۱ مجوز واردات با رمزارزهای ماین شده داخلی را صادر کرد. در همین راستا، نخستین سفارش ۱۰ میلیون‌دلاری با ارز دیجیتال انجام شد. این اقدام امکان واردات کالاهایی مثل الکترود گرافیتی و قراضه فولاد را بدون نیاز به دلار یا یورو فراهم کرد. این مسیر برای مقابله با تحریم‌ها بسیار مؤثر است.

۵. معامله بدون کاغذ HSBC و تاتا استیل

تاتا استیل و بانک HSBC از بلاک‌چین برای جایگزینی اعتبار اسنادی سنتی استفاده کردند. نتیجه این شد که فرآیند صدور LC از ۷ روز به تنها ۴ ساعت کاهش یافت. اسناد به‌صورت دیجیتال و امن انتقال یافتند و احتمال خطا یا تقلب تقریباً صفر شد. این نمونه نشان می‌دهد که چطور بلاک‌چین می‌تواند در زمان و هزینه صرفه‌جویی کند.

مزایای پیاده‌ سازی رمزارزها در صنعت فولاد

تسویه آنی و بدون محدودیت زمانی (۲۴ ساعته، ۷ روز هفته): رمزارزها امکان انتقال فوری پول را در هر زمان فراهم می‌کنند، بدون وابستگی به ساعات کاری یا تعطیلی بانک‌ها. این مزیت برای تجارت بین‌المللی به‌ویژه در مواقع اضطراری یا زمان‌های خارج از ساعت اداری بسیار کارآمد است. شفافیت بالا و رهگیری دقیق کالاها: با ثبت هر تراکنش و محموله فولاد روی بلاک‌چین، رهگیری کالا از مبدأ تا مقصد شفاف و دقیق انجام می‌شود. این موضوع خطاهای انسانی را کاهش داده و در صورت بروز مشکل، مسئولیت‌پذیری را آسان‌تر می‌کند.

کاهش هزینه‌ها و حذف کاغذبازی‌های پیچیده: با استفاده از قراردادهای دیجیتال و پرداخت‌های رمزنگاری شده، نیاز به اسناد کاغذی و کارهای اداری پرهزینه حذف می‌شود. این تحول منجر به صرفه‌جویی مستقیم در هزینه‌های عملیاتی و تسریع فرآیندها می‌شود. تنوع ارزی و کاهش ریسک نوسانات نرخ ارز: استفاده از رمزارزهای باثبات مانند USDT یا ارز دیجیتال ملی چین، نیاز به دلار و یورو را کاهش می‌دهد. این ابزارها، اثر نوسانات شدید نرخ ارز را کم کرده و پرداخت‌ها را ایمن‌تر می‌سازند.

عبور از تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی: در کشورهایی مانند ایران و روسیه که دسترسی به سیستم‌های مالی بین‌المللی محدود است، رمزارزها راهی برای ادامه تجارت خارجی هستند. این روش باعث می‌شود شرکت‌ها همچنان بتوانند واردات و صادرات خود را فعال نگه دارند.

موانع و چالش‌ های اجرای رمزارز در زنجیره تأمین

• نوسان قیمت رمزارزهای غیر استیبل: رمزارزهایی مانند بیت‌کوین و اتریوم نوسانات قیمتی شدیدی دارند که می‌تواند باعث زیان در پرداخت‌های بزرگ شود. راه‌حل این مشکل استفاده از استیبل‌کوین‌های متصل به ارزهای معتبر یا کالاهای ثابت مانند فلزات است.
• مقررات سخت‌گیرانه داخلی: در کشورهایی مانند ایران، فقط رمزارزهایی که به طور قانونی استخراج شده‌اند و مجوز وزارت صمت دارند، قابل‌استفاده در واردات هستند. این محدودیت باعث کاهش انعطاف‌پذیری شرکت‌ها در انتخاب ابزارهای مالی می‌شود.
• نگرانی از پول‌شویی و تحریم‌های ثانویه: به دلیل ماهیت نیمه‌ناشناس برخی رمزارزها، ریسک تطبیق با قوانین مبارزه با پول‌شویی و تحریم‌های بین‌المللی وجود دارد. شرکت‌ها باید از ابزارهای تحلیلی زنجیره بلوک و فرآیندهای احراز هویت (KYC) استفاده کنند.
• مصرف بالای انرژی در استخراج رمزارز: مدل‌های سنتی استخراج رمزارز، انرژی زیادی مصرف می‌کنند که ممکن است با سیاست‌های زیست‌محیطی کارخانه‌های فولاد همخوانی نداشته باشد. استفاده از رمزارزهای مبتنی بر اثبات سهام (PoS) یا منابع تجدیدپذیر پیشنهاد می‌شود.
• نیاز به یکپارچه‌سازی با سیستم‌های داخلی شرکت‌ها: برای استفاده مؤثر از رمزارزها، باید آن‌ها را با سیستم‌های ERP، حسابداری و انبارداری هماهنگ کرد. این فرآیند نیازمند توسعه API، آموزش نیروها و تطبیق فرآیندهای داخلی با فناوری‌های نو است.

رمزارزها و فناوری بلاک‌چین در حال تبدیل‌شدن به ابزاری عملیاتی و اثربخش در زنجیره تأمین صنعت فولاد هستند که ضمن کاهش هزینه‌ها و زمان تسویه‌حساب، شفافیت مالی و دسترسی به بازارهای تحریم‌شده را فراهم کند.

شرکت‌هایی که از امروز روی پایلوت‌های محدود مانند: خرید سنگ‌آهن یا الکترود با استیبل‌کوین سرمایه‌گذاری کرده، هم‌زمان مقررات داخلی و بین‌المللی را رصد کرده و تیم‌های مالی و فناوری خود را آموزش دهند در آینده نزدیک از مزیت رقابتی متمایزی برخوردار خواهند بود.