نشست تحلیل جرایم سازمان‌یافته و ارتباط آن با امنیت ملی به همت موسسه کادراس، سمن ایرانی فعال در زمینه مطالعات بین‌المللی مواد مخدر، اعتیاد، جرایم سازمان‌یافته و نارکوتروریسم به‌تازگی برگزار شد.

سخنرانان در این نشست ابعاد مختلف جرایم سازمان‌یافته را تشریح کرده و ارتباط آن با امنیت ملی را بررسی کردند.

استفاده از پتانسیل جرایم سازمان‌یافته برای دستیابی به اهداف امنیتی در حال تبدیل شدن به یک الگوی رفتاری است

منصور براتی، معاون پژوهشی موسسه کادراس به‌عنوان نخستین سخنران ضمن توضیحاتی درباره جرایم سازمان‌یافته ارائه کرد.

وی گفت: جرایم سازمان‌یافته عموما بر سه پایه اساسی استوار است: نخست، ماهیت غیرقانونی؛ دوم، سازمان‌یافتگی؛ و سوم، اصالت منافع مادی؛ این تعریف سنتی موجب شده است که جرایم سازمان‌یافته در تمامی کشورها، ازجمله ایران، عمدتا در سه حوزه حقوقی، حقوق بین‌الملل، اقتصادی و اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد.

به گفته براتی، در این میان، رویکرد حقوق بین‌الملل بر دیگر ابعاد غلبه دارد، به‌طوری‌که امروزه اکثر منابع موجود در این زمینه، کنوانسیون‌های حقوق بین‌الملل و مقاله‌های حقوقی هستند.

معاون پژوهشی کادراس تصریح کرد: به اعتقاد ما، این وضعیت با واقعیت‌های موجود همخوانی کافی ندارد؛ امروزه تهدید‌های ناشی از جرایم سازمان‌یافته وارد مسیر جدیدی شده و امنیت عمومی و امنیت ملی را به‌طور مستقیم و غیرمستقیم تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ به‌عبارت دیگر، فعالیت گروه‌های فعال در حوزه جرایم سازمان‌یافته، پتانسیل تهدیدزایی برای امنیت ملی پیدا کرده است.

براتی همچنین گفت: این افزایش نقش گروه‌های فعال در حوزه جرایم سازمان‌یافته به سطحی رسیده که در اسناد بالادستی برخی کشورها، مانند آمریکا، جایگاه ویژه‌ای یافته است و مفهوم نیرو‌های نامنظم (Irregular Forces) در اسناد امنیت ملی سالانه کشور‌ها وارد شده و به‌عنوان ابزاری برای دستیابی به اهداف سیاست خارجی مطرح می‌شود؛ گروه‌های فعال در حوزه جرایم سازمان‌یافته، یکی از مصادیق اصلی این نیرو‌های نامنظم هستند.

وی ضمن برشمردن برخی از ویژگی‌های گروه‌های فعال در حوزه جرایم سازمان‌یافته، اظهار کرد: مفهوم جرایم سازمان‌یافته امروزه با مفهوم جنگ‌های ترکیبی ممزوج شده و مسیری به سمت موضوع امنیت باز کرده است.

براتی گفت: استفاده از پتانسیل جرایم سازمان‌یافته برای دستیابی به اهداف امنیتی در حال تبدیل شدن به یک الگوی رفتاری در میان کشور‌ها است.

متغیر‌های مختلف می‌توانند بر امنیت و منافع کشور‌ها تاثیر بگذارند

محمد بیات، پژوهشگر ارشد موسسه کادراس، با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر، تمرکز اصلی موسسه ما بر موضوع مواد مخدر و مسائل مرتبط با آن ازجمله ابعاد اجتماعی و امنیتی بوده است، گفت: اکنون حوزه فعالیت موسسه به دایره وسیع‌تری تحت عنوان جرایم سازمان‌یافته گسترش یافته است؛ در این حوزه، علاوه بر مسئله مواد مخدر، موضوع‌هایی همچون قاچاق، پولشویی، جرایم مالی، حمله‌های سایبری و دیگر موارد مشابه مورد بررسی قرار می‌گیرند.

وی با اشاره به اینکه فروپاشی دیوار برلین نشان داد که نباید صرفا بر متغیر‌های نظامی و امنیتی تکیه کرد، اظهار کرد: گرچه همچنان تئوری‌های رئالیستی و واقع‌گرایانه پاسخ‌های قابل اعتنایی برای مسائل امنیتی کشور‌ها ارائه می‌دهند، اما متغیر‌های دیگری نیز وجود دارند که به شکل مشخص می‌توانند امنیت و منافع واحد‌های سیاسی را تحت تاثیر قرار دهند.

بیات در ادامه گفت: یکی از این موضوع ها، مسائل اقتصادی بود که در طول جنگ سرد به‌خوبی مشاهده کردیم؛ به‌تدریج با حرکت به سمت جلو، متغیر‌های جدیدتری نیز به این عرصه اضافه شده‌اند: مسائل مربوط به محیط زیست، مسائل مربوط به حقوق کارگران، تئوری‌های فمینیستی و به‌تازگی مسائل مربوط به جرایم سازمان‌یافته نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند.

پژوهشگر ارشد موسسه کادراس تصریح کرد: این گروه‌ها از آن جهت حائز اهمیت هستند که معمولا در دیده‌بان امنیتی دولت‌ها قرار نمی‌گیرند؛ بنابراین با موضوعی پیچیده مواجه هستیم؛ ممکن است تئوری‌های مختلفی در پس اقدام‌های تروریستی مطرح و سرویس‌های امنیتی به‌عنوان عوامل اصلی شناسایی شوند، اما در لایه‌های زیرین جامعه، گروه‌هایی فعالیت می‌کنند که لزوما با انگیزه‌های ایدئولوژیک عمل نمی‌کنند.

وی با تاکید بر اینکه در مواجهه با مسائل مختلفی که امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهند، گروه‌های مرجع شامل دانشگاهیان، اندیشکده‌ها، مقام‌های سیاست‌گذار و مجریان قانون باید علاوه بر توجه به گروه‌های تروریستی، به مسائل مربوط به گروه‌های جرایم سازمان‌یافته نیز توجه ویژه‌ای داشته باشند، گفت: مسائل مرتبط با پولشویی، قاچاق و حمله‌های سایبری در سال‌های اخیر آسیب‌پذیری کشور را در این حوزه‌ها نمایان ساخته و نشان داده است که سرویس‌های متخاصم همچون آمریکا و رژیم صهیونیستی تا چه اندازه توانسته‌اند از این طریق به کشور ما آسیب برسانند.

نگاهی به ابعاد تقابل ایران و رژیم صهیونیستی 

عارف دهقاندار، معاون روابط عمومی موسسه کادراس ضمن ارائه توضیحات درباره سیر تحول موسسه کادراس در یک سال اخیر گفت: پیش‌تر حوزه فعالیت ما متمرکز بر بحث مواد مخدر بود و بیشتر بر آن حوزه تمرکز داشتیم؛ در طی این یک سال اخیر، موضوع‌های مهمی را اضافه کرده‌ایم و در ذیل جرایم سازمان‌یافته به آن می‌پردازیم.

دهقاندار همچنین فعالیت‌های موسسه کادراس در این چارچوب را برشمرده و گزارشی از جلسه‌های برگزارشده ارائه کرد.

وی درباره ابعاد پیدا و پنهان تقابل ایران و رژیم صهیونیستی گفت: امروزه این تقابل صرفا منحصر به بحث نظامی نیست؛ در فضای هیبریدی و ترکیبی، رژیم صهیونیستی از هر ابزاری برای تقابل به ایران استفاده می‌کند که یکی از آن‌ها بهره‌گیری از کارتل‌های مرتبط با جرایم سازمان‌یافته است. 

موضوع مهاجرین و قاچاق انسان نیز از چالش‌های آینده ما خواهد بود

عزیز غضنفری، جانشین معاون سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با اشاره به اینکه پدیده تروریسم در غرب آسیا یکی از چالش‌های اساسی منطقه در سال‌های اخیر بوده است، گفت: به دلایل متعددی منطقه غرب آسیا مستعد شکل‌گیری گروه‌های تروریستی است؛ این موضوع زمانی حساسیت بیشتری می‌یابد که پدیده تروریسم با جرایم سازمان‌یافته همراه می‌شود.

موضوع دیگری که غضنفری به آن اشاره کرد، تهدید‌های تروریستی متعدد در منطقه بود؛ وی گفت: البته تهدید‌های منطقه‌ای منحصر به داعش نبود؛ در طول سال‌های گذشته، همان‌طور که در ویدئو‌های ارائه‌شده نیز نشان داده شد، قاچاق تسلیحات و دیگر روش‌های خرابکارانه در مناطق مختلف کشور جریان داشته است.

جانشین معاون سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همچنین گفت: موضوع مهاجرین و قاچاق انسان نیز از چالش‌های آینده ما خواهد بود که می‌تواند موجب ناامنی شود.

وی همچنین گفت: در زمانی که ترامپ از توافق هسته‌ای خارج شد (۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷)، بازی جدیدی علیه جمهوری اسلامی آغاز شد.

جانشین معاون سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با تشریح تلاش‌های ناموفق آمریکا برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران، گفت: پس از یک سال صبر راهبردی، ما توانستیم موازنه را به نفع خود تغییر دهیم و از ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ تاکنون، هیچ‌کس جرات نکرده است به سیستم فروش نفت ایران در آب‌های بین‌المللی آسیبی برساند.

غضنفری همچنین با اشاره به اینکه منطقه‌ای که ما در آن قرار داریم، به دلایل تاریخی از قرن‌ها پیش مستعد ناامنی بوده است، گفت: این شرایط به دلایل مختلف تاریخی، سیاسی، … و حضور قدرت‌های بزرگ ایجاد شده است؛ این وضعیت ایجاب می‌کند که ما بیش از گذشته هوشیار باشیم و در این زمینه اقدام‌های لازم را انجام دهیم و آگاهی جمعی ایجاد کنیم.

• بیشتر بخوانید:
• بررسی تروریسم سازمان‌یافته رژیم صهیونیستی
• بازی تروریسم سازمان‌یافته غربی در سوریه

شاهد چالش‌های جدی در تقابل ایران و رژیم صهیونیستی هستیم

حسین آجورلو، پژوهشگر ارشد مسائل خاورمیانه سخنرانی خود را با اشاره به این نکته آغاز کرد که در تقابل میان جمهوری اسلامی ایران و رژیم صهیونیستی با پشتیبانی آمریکا، شاهد چالش‌های جدی در حوزه‌های مختلف دفاعی و امنیتی هستیم.

وی ضمن تشریح ابعاد، راهبرد‌ها و تاکتیک‌های تقابل میان طرف‌های یادشده این پرسش را مطرح کرد که جایگاه جرایم سازمان‌یافته در این راهبرد‌ها و تاکتیک‌های جبرانی چیست؟

به گفته آجورلو، در حقیقت، جنس جرایم سازمان‌یافته در حوزه دفاعی و امنیتی از جنس تاکتیک‌های جبرانی است؛ زمانی که یک بازیگر نمی‌تواند با بازیگر دیگر مقابله کند، به این سمت حرکت می‌کند.

وی در ادامه تشریح کرد: برای شکل‌دهی و تقویت این سازمان‌ها، از ۲ ابزار اصلی استفاده می‌شود: پول و اطلاعات.

تاکید بر توجه ویژه به ابعاد روانی و ذهنی حمله‌های تروریستی

مجتبی قلی‌پور، عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی هم با بیان اینکه برای شناخت بیشتر در این محیط امنیتی پیچیده، باید توجه داشت که علاوه بر دیدگاه مبتنی بر امنیت بین‌الملل که اساتید به آن پرداخته‌اند، موضوع جرایم سازمان‌یافته می‌تواند بعد قوی امنیت داخلی نیز داشته باشد، گفت: حتی اگر ما جرایم سازمان‌یافته را در شرایطی مفروض کاملا در چارچوب مرز‌های ملی فهم و فرض کنیم که هیچ ارتباطی با خارج از کشور ندارد، باز هم این موضوع می‌تواند مرتبط با امنیت ملی باشد.

وی با اشاره به لزوم در نظر داشتن ابعاد روانی حمله‌های تروریستی در کنار آسیب‌های عینی این حادثه ها، خواستار توجه ویژه به این بعد شد.

انتهای پیام/