خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- هما اکبری: انباشت زباله در روستاهای ساحلی گیلان، به ویژه بندر کیاشهر، سال‌ها یکی از چالش‌های جدی زیست‌محیطی بود. دپوی غیراصولی، آلودگی خاک و تهدید سلامت عمومی، زنگ خطر را برای آینده این مناطق به صدا درآورده بود اما از سال ۱۳۹۹، با آغاز آموزش‌های مردمی و اقدامات عملی، مسیر تازه‌ای در مدیریت پسماند آغاز شد؛ مسیری که با مشارکت اهالی، به‌ویژه بانوان، و همراهی مسئولان محلی، به نتایجی چشمگیر منجر شد.
جمعی از خبرنگاران با حضور در این روستاها تغییرات را از نزدیک مشاهده کردند و به‌صورت میدانی شاهد کاهش زباله و افزایش فضای سبز بودند.
خبرنگاران در بازدید میدانی مشاهده کردند که خانواده‌ها نه تنها زباله‌های تر و خشک را تفکیک می‌کردند، بلکه زباله‌های تر به چرخه طبیعت برای خوراک دام و تولید کود بازگردانده می‌شد
در این محل مشاهده شد که اکنون نهال‌های متنوع در زمین‌های بازسازی شده کاشته شده و فضایی سبز ایجاد شده است.
آموزش خانه‌به‌خانه و آغاز تحول در سالکده
«لیلا پورموحدی» فعال محیط‌زیست، با اشاره به آغاز فعالیت‌های آموزشی از سال ۱۳۹۹ اظهار کرد: پس از یک سال از ورود دستگاه ریجکت سوز، آموزش خانه‌به‌خانه در روستای سالکده انجام شد.
وی افزود: در سال ۱۴۰۰ آموزش تفکیک زباله از مبدا توسط خانواده‌ها آغاز شد؛ کاری که به‌راحتی ممکن نبود، چرا که عادت ۲۰ تا ۳۰ ساله مردم باید تغییر می‌کرد.
وی با تأکید بر اهمیت حفظ محیط‌زیست برای سلامت خود و آیندگان گفت: با صبر و استمرار، حتی در دوران سخت کرونا، یک شب ۲۷ مخزن زباله جمع‌آوری شد و آموزش‌ها ادامه یافت.
پورموحدی تصریح کرد: در برابر این همراهی، بسته‌های تشویقی برای خانواده‌ها در نظر گرفته شد و بسیاری از شهروندان با مشاهده خطرات زباله در محل دپو، انگیزه بیشتری برای مشارکت پیدا کردند.
وی افزود: در کنار زباله‌های خانوارها، زباله‌های محل دپو نیز سوزانده شد و یک فضای سبز از محل دپو ایجاد شد که اکنون مردم در آنجا برنج، ذرت، خیار و محصولات دیگر می‌کارند.
تحول در دپوی زباله لسکوکلایه
«پیام آرام بن» دهیار روستای لسکوکلایه، با اشاره به وضعیت بحرانی محل دپوی زباله گفت: این محل از سال ۱۳۸۱ به‌حدی از انباشت رسیده بود که به کوهی از زباله تبدیل شده بود.
وی ادامه داد: موضوع تفکیک زباله از مبدا را از سال ۱۴۰۰ با مشارکت اهالی روستا آغاز کردیم و سطل‌های زباله بدون چالش جمع‌آوری شد. مردم علاوه بر کاهش تولید زباله، تفکیک را انجام می‌دادند و زباله‌های خشک نیز خریداری می‌شد.
آرام بن با اشاره به مراحل قانونی جانمایی دستگاه ریجکت سوز گفت: با همت مردم، این دستگاه با دریافت مجوزهای لازم مستقر شد و فضای سبز ایجاد شده، نمونه‌ای عینی از مدیریت موفق پسماند است.
تکمیل زنجیره مدیریت پسماند
حسن نیک‌پی، فعال محیط‌زیست و خیر با اشاره به آغاز پروژه از سال ۱۳۹۹ اظهار کرد: در مرحله اول، آموزش خانه‌به‌خانه و مدیریت زباله‌های ریجکتی و جمع‌آوری زباله‌های باارزش انجام شد. در سال ۱۴۰۰ موفق شدیم دستگاه ریجکت‌سوز بومی را مستقر کنیم و زنجیره مدیریت پسماند در سالکده کامل شد.
وی افزود: این موفقیت نتیجه همکاری مردم، مسئولان محلی و فعالان محیط‌زیست است و می‌تواند الگویی برای سایر روستاهای گیلان باشد.
اهالی سالکده چگونه زمین را پس گرفتند
«حسن قربان‌زاده» یکی از اهالی فعال سالکده با بیان اینکه در ابتدا نمی‌دانستند چگونه زباله‌ها را تفکیک کنند، گفت: وقتی آموزش‌ها شروع شد، کم‌کم یاد گرفتیم زباله‌های تر را جدا کنیم و برای دام‌ها استفاده کنیم و زباله‌های خشک نیز قابل فروش و درآمدزایی شد.
وی با اشاره به اثرگذاری دستگاه ریجکت سوز افزود: زباله‌هایی که نه قابل بازیافت بودند و نه قابل استفاده، دیگر در محل دپو باقی نمی‌مانند و زمین آلوده تبدیل به فضای سبز شده است.
«نسرین یوسفی‌پور» از بانوان همراه در طرح مدیریت پسماند، تجربه آموزشی خود را این‌گونه توضیح داد: ما یاد گرفتیم چگونه زباله‌ها را دسته‌بندی کنیم و حتی بچه‌ها هم کمک می‌کنند. دیگر مثل گذشته همه چیز را مخلوط در سطل زباله رها نمی‌کنیم.
وی با رضایت از پاکسازی محل دپو ادامه داد: قبلاً بوی بد آنجا آزاردهنده بود و کسی نزدیکش نمی‌رفت، اما حالا با دستگاه ریجکت سوز، زباله‌های غیرقابل استفاده سوزانده می‌شوند و زمین تبدیل به جای سبز شده است حس خوبی دارد وقتی می‌بینی روستا از تمیزی نفس می‌کشد.
به گزارش مهر، روستای سالکده با ۴۸۰ خانوار اجرای حدود ۹۰ درصدی طرح تفکیک زباله از مبدا را تجربه کرده و به عنوان «روستای سبز گیلان» شناخته می‌شود. روستای لسکوکلایه نیز با ۱۱۰۰ خانوار نیز با جمع‌آوری آوری مخازن، تقویم هفتگی و ماشین جمع‌آوری، تقریباً ۸۰ درصد تفکیک زباله از مبدا را انجام می‌دهد.
در بخش بندرکیاشهر ۳۲ روستا وجود دارد که ۸ روستای آن ساحلی هستند و به‌طور متوسط، هر هفته حدود ۵ تن زباله در این روستاها تولید می‌شود.
تجربه موفق مدیریت پسماند
تجربه روستاهای سالکده و لسکوکلایه نشان داد که با آموزش مستمر، مشارکت فعال مردم، بهره‌گیری از ظرفیت‌های محلی و حمایت مسئولان، می‌توان بحران‌های زیست‌محیطی را مهار و مسیر توسعه پایدار را هموار کرد.
این روند ضمن کاهش چشمگیر زباله و احیای زمین‌های آلوده، فرهنگ مسئولیت‌پذیری و حفاظت از محیط‌زیست را در میان اهالی تقویت کرده و زمینه‌ساز شکل‌گیری روستاهایی با زیست‌بوم سالم و پایدار شده است.