دیوان بین‌المللی کیفری ICC، به‌تازگی حکم بازداشت بنیامین نتانیاهو و یوآف گالانت، نخست‌وزیر و وزیر جنگ پیشین رژیم صهیونیستی را به اتهام ارتکاب جنایت علیه بشریت و جنایت جنگی صادر کرد؛ نگاهی به مسیر طی‌شده ازسوی دیوان بین‌المللی کیفری برای صدور این حکم، فرازونشیب و دشواری‌های بسیاری را آشکار می‌کند؛ همین امر، بر اهمیت حکم صادرشده می‌افزاید.

این روزها، بیش از هر زمانی آشنایی با دیوان بین‌المللی کیفری به‌عنوان یکی از دادگاه‌های سازمان ملل ضروری شده است، زیرا شناخت بهتر از دیوان، درک درست‌تری از موضوع به‌دست می‌دهد.

دیوان بین‌المللی کیفری در سال ۲۰۰۲ برای تعقیب و رسیدگی جنایت‌های جنگی، جنایت علیه بشریت، نسل‌کشی و جنایت تجاوز تاسیس شد؛ این دیوان می‌تواند جرایمی را که ازسوی اتباع کشور‌های عضو یا در قلمرو کشور‌های عضو ازسوی دیگر بازیگران انجام می‌شود، تحت پیگرد قانونی قرار دهد.

مقر این دیوان در لاهه در کشور هلند است؛ دیوان بین‌المللی کیفری ۱۲۴ عضو دارد و بودجه آن برای سال ۲۰۲۴ حدود ۱۸۷ میلیون یورو بوده است؛ این دیوان نیروی پلیس ندارد، بنابراین برای اجرای احکام دستگیری به ۱۲۴ کشور عضو خود متکی است.

تاکنون ۳۲ پرونده در دیوان بین‌المللی کیفری مطرح شده است که در برخی از پرونده‌ها بیش از یک مظنون وجود دارد؛ قضات دیوان بین‌المللی کیفری تاکنون دست‌کم ۵۶ حکم بازداشت صادر کرده‌اند؛ در حال حاضر ۲۵ نفر در بازداشتگاه دیوان بین‌المللی کیفری نگهداری می‌شوند و در جلسه‌های دادگاه حاضر شده‌اند؛ دست‌کم ۲۰ نفر هم آزاد هستند.

قضات دیوان بین‌المللی کیفری تاکنون ۱۱ حکم محکومیت و چهار حکم تبرئه صادر کرده‌اند؛ از این ۱۱ محکومیت، فقط شش مورد برای جنایت‌های اصلی دیوان یعنی جنایت‌های جنگی و جنایت‌های علیه بشریت بوده‌اند؛ حداکثر مجازاتی که دیوان بین‌المللی کیفری به آن حکم می‌دهد، ممکن است حبس ابد باشد.

اگرچه رژیم صهیونیستی عضو دیوان بین‌المللی کیفری نیست و صلاحیت آن را به رسمیت نمی‌شناسد، اما فلسطین در سال ۲۰۱۵ به عضویت دیوان بین‌المللی کیفری درآمد؛ این دیوان هنگام صدور حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت، تصریح کرد: دیوان می‌تواند صلاحیت خود را براساس صلاحیت سرزمینی فلسطین اعمال کند.

دیوان بین‌المللی کیفری در سال ۲۰۲۱ تحقیقات رسمی را درباره اتهام جنایت‌های جنگی و جنایت‌های علیه بشریت در سرزمین‌های اشغالی فلسطین آغاز کرد؛ کریم اسد احمدخان، دادستان ارشد دیوان بین‌المللی کیفری در اکتبر سال گذشته (مهر ۱۴۰۲) اعلام کرد که این دیوان به دنبال بررسی صلاحیت خود در رسیدگی به پرونده جنایت جنگی احتمالی در نوار غزه است.

دفتر دادستانی دیوان کیفری بین‌المللی در ماه مه سال جاری (اردیبهشت ۱۴۰۳) خواستار صدور حکم بازداشت برای بنیامین نتانیاهو و یوآف گالانت شد؛ مقام‌های صهیونیست در واکنش اتهام مربوط به جنایت جنگی را رد کرده و دیوان و شخص دادستان ارشد را در کانون اعتراض‌ها، انتقاد‌ها و حمله‌های مختلف قرار دادند.

کریم خان با فاصله چند ماه مجددا این درخواست خود را تکرار کرد.

دیوان بین‌المللی کیفری در نهایت در روز پنجشنبه، اول آذر، حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت را صادر کرد و اعلام کرد که دلایل منطقی را پیدا کرده که این ۲ نفر را مسئول جنایت‌هایی مانند استفاده از گرسنگی به‌عنوان سلاح جنگی و قتل، آزارواذیت و دیگر اعمال غیرانسانی علیه ساکنان غزه می‌داند.

حکم دیوان بین‌المللی کیفری برای جنایت علیه بشریت و جنایت جنگ ارتکاب‌یافته ازسوی نتانیاهو و گالانت در بازه زمانی ۸ اکتبر ۲۰۲۳ (۱۶ مهر ۱۴۰۲) تا دست‌کم ۲۰ مه ۲۰۲۴ (۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳) صادر شده است.

صدور حکم بازداشت سران صهیونیست ازسوی دیوان بین‌المللی کیفری از جهات مختلفی دارای اهمیت است.

• بیشتر بخوانید:
• اقدامات صهیونیست‌ها در فلسطین مصداق آشکار نقض حقوق بشر است 
• کمیسیون حقوق بشر سازمان همکاری اسلامی: جنایت‌های رژیم صهیونیستی علیه غزه متوقف شود

درهمین رابطه، حسین رضوانی، کمیسر ایرانی کمیسیون حقوق بشر سازمان همکاری اسلامی در گفت‌وگو با میزان با اشاره به اینکه صدور حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت یک تحول مهم است که اعتبار دیوان بین‌المللی کیفری را بازیابی کرده است، گفت: دیوان با صدور این حکم استقلال رای خود را نشان داد و اکنون جهان با نقطه‌عطفی در دادگاه‌های بین‌المللی مواجه شده است و این موضوع مهمی است.

وی با بیان اینکه دیوان بین‌المللی کیفری در واقع اصلی‌ترین نهاد کیفری سازمان ملل یا مجموعه سازمان ملل محسوب می‌شود که اساسنامه خود را دارد، اظهار کرد: در این اساسنامه درباره موارد مرتبط با شرح وظایف دیوان توضیح داده شده است و کشور‌هایی که به اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری پیوسته‌اند، باید احکامی را که دیوان صادر می‌کند، اجرا کنند.

کمیسر ایرانی کمیسیون حقوق بشر سازمان همکاری اسلامی با اشاره به اینکه از لحاظ حقوق بین‌الملل صدور حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت یعنی مجرم دانستن این ۲ مقام صهیونیست، بیان کرد: این حکم به‌طور صریح و روشن محدودیت‌های حقوقی را برای آن‌ها اعمال می‌کند و این ۲ نفر در فضای بین‌المللی و کشور‌های عضو دیوان تحت پیگیرد حقوقی قرار می‌گیرند؛ چراکه حکم بازداشت آن‌ها به دلیل ارتکاب جرم نسل‌کشی صادر شده است.

وی با بیان اینکه مدت‌هاست که دیوان بین‌المللی دادگستری به‌صورت جداگانه براساس درخواست آفریقای جنوبی علیه رژیم صهیونیستی اعلام جرم کرده است، عنوان کرد: کشور‌های متعددی ازجمله الجزایر و ترکیه به شکایت آفریقای جنوبی پیوسته‌اند؛ این پرونده در حال بررسی است و دیوان بین‌المللی دادگستری ICJ مرحله احراز صلاحیت را به‌عنوان نخستین گام در رسیدگی پرونده برداشته است و عملا نتانیاهو و رژیم صهیونیستی در این دیوان در مظان اتهام نسل‌کشی قرار گرفته‌اند؛ هرچند هنوز حکم قطعی ازسوی این دیوان صادر نشده است.

رضوانی درباره پیامدهای حکم بازداشت صادرشده برای نتانیاهو و گالانت در دیوان بین‌المللی کیفری، اظهار کرد: دیوان بین‌المللی کیفری عملا حکم صادر کرده است و نتانیاهو و گالانت مجرم شناخته شده‌اند و به محض ورود به کشور‌های عضو دیوان، این کشور‌ها به لحاظ حقوق بین‌الملل ملزم به بازداشت این افراد و قرار دادن آن‌ها در توقیف هستند تا دادگاه مستقلی برای رسیدگی به جرایم آن‌ها برای دادن کیفر و مجازات مربوطه تشکیل شود، زیرا آن‌ها مرتکب جنایت نسل‌کشی شده‌اند و باید مجازات آن را متحمل شوند.

به گفته وی، در موارد مشابه، احکام بازداشت صادرشده ازسوی دیوان بین‌المللی کیفری منجر به صدور حکم حبس ابد برای مرتکبین جنایت علیه بشریت شد.

کمیسر ایرانی کمیسیون حقوق بشر سازمان همکاری اسلامی همچنین توضیح داد که جنایت علیه بشریت طیف مشخصی دارد و شامل نسل‌کشی و جنایت جنگی می‌شود.

رضوانی، تاکید کرد: رژیم جنایت‌کار و اشغالگر صهیونیستی مرتکب همه این جرایم شده است و به همین اعتبار دیوان بین‌المللی کیفری اقدام به صدور حکم بازداشت این ۲ نفر کرد.

وی با اشاره به اینکه صدور حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت یک تحول مهم است که اعتبار دیوان بین‌المللی کیفری را بازیابی کرده است، افزود: دیوان با صدور این حکم استقلال رای خود را نشان داد و اکنون جهان با نقطه‌عطفی در دادگاه‌های بین‌المللی مواجه شده است و این موضوع مهمی است.

کمیسر ایرانی کمیسیون حقوق بشر سازمان همکاری اسلامی ابراز امیدواری کرد که همان‌طور که بخش‌های مختلف جهان ازجمله اتحادیه اروپا و شخص جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی این اتحادیه با صراحت اعلام کردند که این حکم اجراشدنی است و چنانچه این ۲ نفر وارد خاکشان شوند، تحت تعقیب قرار گرفته و بازداشت خواهند شد، دیگر کشورها هم به وظیفه خود عمل کنند.

رضوانی با بیان اینکه حتی کشوری مانند کانادا که در بسیاری از حوزه‌های سیاست خارجی خود دنباله‌رو آمریکا است، صراحتا اعلام کرد که حکم را اجرا می‌کند، اضافه کرد: کشور‌های آمریکای لاتین، آفریقایی و آسیایی هم اعلام کردند که از حکم تمکین می‌کنند و به‌صراحت از صدور حکم ازسوی دیوان بین‌المللی کیفری استقبال کردند.

از دیدگاه این حقوقدان، رای دیوان بین‌المللی کیفری نقطه‌عطفی در عملکرد دستگاه‌های جنایی و کیفری بین‌المللی و مشخصا دیوان بین‌المللی کیفری است.

وی درباره جنایت‌های رژیم صهیونیستی در غزه و ارتکاب نسل‌کشی در این منطقه، گفت: نسل‌کشی یکی از مواردی است که رسیدگی به آن در شرح وظایف دیوان بین‌المللی کیفری آمده است؛ رژیم کودک‌کش صهیونیستی طی بیش از یک سال گذشته عملا دستش به خون بیش از ۴۵ هزار فلسطینی بی‌گناه و جراحت بیش از ۱۰۰ هزار نفر دیگر آلوده شده است، عامل آوارگی میلیون‌ها نفر از ساکنان غزه شده است، با اقدام‌های رذیلانه مانع رسیدن غذا و کمک‌های بشردوستانه به آوارگان غزه شده است و عملا در همه حوزه‌ها مرتکب جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت است.

رضوانی، ادامه داد: این رژیم از طریق مانع‌تراشی در رسیدن مواد اولیه ضروری زندگی و کمک‌های بشردوستانه به دست ساکنان غزه که جان باختن زنان و کودکان سالمندان این باریکه را درپی داشته است، جنایت جنگی مضاعفی انجام داده که منجر به نسل‌کشی صریح شده است؛ هیچ جای تردیدی نیست که نسل‌کشی در غزه رخ داده است.

کمیسر ایرانی کمیسیون حقوق بشر سازمان همکاری اسلامی، درباره تاثیر حکم بازداشت مقام‌‎های صهیونیستی ازسوی دیوان بین‌المللی کیفری بر پرونده‌های مشابه این رژیم در دیگر دادگاه‌های بین‌المللی، اظهار کرد: حکم دیوان بین‌المللی کیفری یقینا برای حکمی که در دیوان بین‌المللی دادگستری در حال نهایی کردن آن است، نقشی تسهیل‌کننده دارد؛ اگرچه هر یک از این ۲ دیوان شان و جایگاه خاص خود را دارند و هریک براساس وظایف تعیین‌شده خود حرکت می‌کنند.

به گفته وی، این حکم یک باخت سیاسی بین‌المللی بسیار بزرگ و غیرقابل جبران برای رژیم صهیونیستی است و ان‌شاءالله آغاز فرآیند منزوی شدن بیشتر و روزافزون رژیم صهیونیستی خواهد بود؛ تلاش‌های آمریکا به‌عنوان حامی اصلی تفکر صهیونیسم هم بی‌تاثیر خواهد بود، زیرا ما شاهد بروز و ظهور اعتراض‌ها و انتقاد‌ها به صهیونیسم از سوی یهودی‌های آمریکایی هستیم که مخالف ادامه حیات اسرائیل بر مبنای تفکر صهیونیسم هستند.

رضوانی درباره پیامدهای حکم صادرشده ازسوی دیوان بین‌المللی کیفری برای بازداشت نتانیاهو و گالانت، گفت: صدور حکم دیوان بین‌المللی کیفری علاوه بر همه پیامد‌هایی که برای رژیم صهیونیستی در عرصه بین‌المللی دارد و محکومیت گسترده آن را سبب شده است، امتیاز مثبتی برای ایران است و مهر تاییدی بر مواضع برحق جمهوری اسلامی ایران می‌زند، زیرا ایران طی دهه‌های گذشته همواره درباره جوهره و ماهیت رژیم صهیونیستی افشاگری کرده است.

کمیسر ایرانی کمیسیون حقوق بشر سازمان همکاری اسلامی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران همواره تاکید داشته است که رژیم صهیونیستی یک رژیم کودک‌کش، اشغالگر و ضدبشری است، گفت: رای دیوان بین‌المللی کیفری در واقع بازتاب بسیار مهمی در جهان دارد و آن‌ها را به این نتیجه می‌رساند که پس ایران در همه این سال‌ها حرف درستی می‌زده است؛ این مهر تاییدی بر حقانیت مواضع جمهوری اسلامی ایران در قبال رژیم صهیونیستی است؛ اکنون رسانه‌ها وظیفه تبیین محکومیت نسل‌کشی و دیگر جنایت‌های رژیم صهیونیستی را براساس رای دیوان بین‌المللی کیفری دارند تا افکار عمومی جهانی به اهمیت این قضیه پی ببرند؛ رای دیوان بین‌المللی کیفری گام بزرگی برای بیداری افکار عمومی جهانی است که تحت تاثیر رسانه‌های استکباری و صهیونیستی درک درستی از ماهیت این رژیم نداشتند.

انتهای پیام/